Adi canavargiləsi

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Adi canavargiləsi
Elmi təsnifat
Beynəlxalq elmi adı

Adi canavargiləsi (lat. Daphne mezereum) — bitkilər aləminin əməköməciçiçəklilər dəstəsinin timeleyakimilər fəsiləsinin canavargiləsi cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rusiyanın meşə zonasında, Avropanın şimalında, Qərbi Sibirdə, Şimali Qafqazda, Zaqafqaziyada və Dağıstanda rast gəlinir.

Botaniki təsviri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hündürlüyü 1,5 m, möhkəm gövdə və budaqlı, yarpağı tökülən, az budaqlanan koldur. Yarpaqları növbəli, qısa saplaqlı, tünd yaşıl, alt tərəfi göyümtül, kənarları tükcüklü, uzunsov, uzunluğu 3-8 sm, eni 1-2 sm-dir, əks lansetvari, sadə, kənarları bütöv, zoğların uclarında yerləşmişdir. Tumurcuqları növbəli, çoxsaylı, spiral formasında yerləşmiş pulcuqlu, haşiyəlidir, ucda olanların uzunluğu 5–7 mm-dir, yanda olanlar xırdadır. Çiçəkləri ikicinsli, çox vaxt çəhrayı, bəzən ağ və digər çalarlı, ətirli, balvericidir, əsasən keçən ilki tökülən yarpaqların qoltuqlarında, çılpaq zoğlarda dəstələrlə - iki-beş və ya tək oturur. Çiçək yanlığı sadə, dörd bölümlü, diametri 1-1,5 sm-dir, boruvari bitişmiş, ləçəkvari kasayarpaqlardan əmələ gəlmişdir. Çiçək tacı dörd ləçəklidir. Erkəkcikləri 8 ədəd oturaqdır. Erkən yazda çiçəkləyir (aprel-mayın əvvəlində). Meyvəsi parlaq qırmızı, oval, sulu, şarşəkilli, parlaq toxumları olan çəyirdəkdir. Çəyirdəyi tünd qonur, parlaq, oval, enli, uzunluğu 5–6 mm-dir. İyulun axırlarıavqustun əvvəlləri meyvə verir.

Tünd iynəyarpaqlı və qarışıq meşələrdə, bəzən enliyarpaqlı meşələrdə bitir. Cənub rayonlarda dağların subalp zolağında rast gəlinir. Yüngül işıqlanma şəraitində yaxşı böyüyür və budaqlanır. Mülayim iqlimli zonalardayayılmışdır.

Azərbaycanda yayılması

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Böyük Qafqazın (Quba) şərqində və qərbində, Kiçik Qafqazın şimalında və mərkəzində geniş rast gəlinir.

Bitkinin bütün hissələrində, xüsusilə meyvələrində zəhərli şirə vardır.

Homotipik sinonimləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Thymelaea mezereum (L.) Scop.

Yarımnövləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 356.